Μόλις λίγες ημέρες πριν, βιώσαμε μια κακοκαιρία η οποία στο πέρασμά της
άφησε νεκρούς και τραυματίες στη βόρεια Ελλάδα και συγκεκριμένα στην περιοχή
της Χαλκιδικής. Δεν έλειψαν επίσης και αρκετές υλικές ζημιές σε κτίρια,
αυτοκίνητα αλλά και σε καλλιέργειες όχι μόνο στην περιοχή της Χαλκιδικής αλλά
και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας όπου εκδηλώθηκαν ισχυρές καταιγίδες. Το να
αναφέρουμε λεπτομερώς τις καταστροφές αυτές θα ήταν άσκοπο καθώς ήδη το έκαναν
εκτενώς τα μέσα ενημέρωσης. Ας ασχοληθούμε όμως λίγο με τη φύση του φαινομένου
που προκάλεσε όλα τα παραπάνω.
Καταρχάς να πούμε
ότι είμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού και δεν είναι η πρώτη φορά που
καταιγίδες ή μπουρίνια αλλάζουν παροδικά το καλοκαιρινό σκηνικό. Αυτή τη φορά
ωστόσο δεν ήταν τόσο συνηθισμένα τα φαινόμενα καθώς οι καταιγίδες που
εκδηλώθηκαν είχαν πολύ μεγάλη
ραγδαιότητα και η θερμοκρασιακή μεταβολή ήταν κάτι το εξαιρετικά σπάνιο. Πιο
συγκεκριμένα όσον αφορά την ευρύτερη περιοχή της Θήβας η οποία επλήγη και αυτή
από έντονα φαινόμενα αξίζει να σημειωθεί ότι την ώρα του «περάσματος» της
καταιγίδας ο αυτόματος μετεωρολογικός σταθμός του Αστεροσκοπείου κατέγραψε
ραγδαιότητα 192mm/hr . Με απλά λόγια εάν αυτή η ένταση της βροχής συνεχιζόταν
για 1 ώρα τότε η ποσότητα νερού που θα είχε πέσει θα ήταν 192 τόνοι νερού ανά
στρέμμα. Για να συγκριθεί με την κλιματολογία της περιοχής αρκεί να αναφέρουμε
ότι αυτή η ποσότητα υπερβαίνει και τον μέσο όρο της βροχόπτωσης που δέχεται η
περιοχή της Θήβας ολόκληρο τον Ιανουάριο. Βέβαια η διάρκεια του φαινομένου ήταν
πολύ μικρή οπότε η συνολική ποσότητα νερού που καταγράφηκε ήταν μόλις 6.2 τόνοι
νερού ανά στρέμμα.
Ένα άλλο στοιχείο με μεγάλο ενδιαφέρον ήταν η
κατακόρυφη πτώση της θερμοκρασίας την ώρα της καταιγίδας. Είναι αυτονόητο ότι
όταν βρέχει μέσα στο καλοκαίρι, δροσίζει
κάπως και σαφώς υπάρχει μια πτώση της θερμοκρασίας. Αυτή τη φορά όμως,
ενώ λίγο πριν την καταιγίδα η θερμοκρασία ήταν στους 39°C , αμέσως μετά το
πέρασμα της καταιγίδας κατρακύλησε στους 19.7°C. Δηλαδή πτώση κατά 19.3°C μέσα
σε λιγότερο από 90 λεπτά. Επίσης οι ριπές των ανέμων ήταν τέτοιες που έφταναν
την ισχύ των ανέμων που πνέουν στους μικρής κατηγορίας τυφώνες. Βεβαίως είχαμε
και τη δημιουργία ανεμοστρόβιλων στην βόρεια Ελλάδα οι οποίοι ήταν και ο λόγος
των εκτεταμένων ζημιών. Ένας ανεμοστρόβιλος έχει πολύ μικρότερη έκταση, ένταση
αλλά και «χρόνο ζωής» από έναν τυφώνα
αλλά δεν παύει να είναι αρκετά επικίνδυνος.
Η κατάσταση αυτή
λοιπόν προκλήθηκε διότι την ημέρα εκείνη αλλά και τις δύο προηγούμενες, η
Ελλάδα επηρεαζόταν από αρκετά θερμές αέριες μάζες οι οποίες είχαν εκτοξεύσει
τον υδράργυρο ακόμα και πάνω από 40°C σε τοπικό επίπεδο στα ανατολικά
ηπειρωτικά. Παράλληλα πολύ ψυχρές αέριες μάζες για την εποχή από τη βόρεια Ευρώπη κινήθηκαν προς την
Ελλάδα με αποτέλεσμα τη σύγκρουση αυτών των πολύ διαφορετικών ως προς τα
θερμο-υγρομετρικά χαρακτηριστικά αερίων μαζών. Όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο , ο
ψυχρός αέρας εκτοπίζει με πολύ μεγάλη ταχύτητα τον θερμό αέρα αλλά επειδή είναι βαρύτερος , τον εκτοπίζει
από τα χαμηλότερα προς τα υψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Δεδομένης και της
προυπάρχουσας έντονης εξάτμισης λόγω των θερμών αερίων μαζών που επικρατούσαν,
ο εκτοπισμός αυτός της θερμής και υγρής αέριας μάζας προς τα ανώτερα στρώματα
της ατμόσφαιρας προκάλεσε έντονες κατακόρυφες κινήσεις στην ατμόσφαιρα οι οποίες
ευθύνονται για τη δημιουργία νεφών και εν τέλει βροχής αλλά και χαλαζιού. Σε
τέτοιες περιπτώσεις όσο πιο μεγάλη είναι η θερμοκρασιακή διαφορά των αερίων
μαζών τόσο πιο έντονα είναι και τα φαινόμενα που εκδηλώνονται. Αυτός ήταν ο
λόγος που βιώσαμε τόσο έντονα φαινόμενα.
Παραπάνω βλέπουμε το πώς δημιουργείται μια καταιγίδα με τον
ερχομό ενός ψυχρού μετώπου. Όσο μεγαλύτερη διαφορά θερμοκρασίας τόσο πιο
γρήγορα εκτοπίζει τις θερμότερες προπορευόμενες αέριες μάζες και τα φαινόμενα
είναι πιο έντονα.
Κάποια από τα ερωτήματα όμως που βασανίζουν όλους αυτή τη στιγμή είναι τα εξής: Πρόκειται για
ένα τυχαίο-μεμονωμένο γεγονός ή όχι; Υπάρχει
περίπτωση να ξανασυμβεί κάτι ανάλογο στις ίδιες ή άλλες περιοχές της
Ελλάδας; Αν ναι μπορούμε να τα
προβλέψουμε έγκαιρα και με ακρίβεια;
Ας δούμε λίγο τα
ερωτήματα αυτά. Καταρχάς κάτι που δεν μπορεί πλέον να αμφισβητηθεί είναι ότι η
κλιματική αλλαγή είναι πραγματικότητα, και είναι ο λόγος που ακραία καιρικά
φαινόμενα θα συμβαίνουν όλο και συχνότερα είτε μιλάμε για επεισόδια ζέστης είτε
για κακοκαιρίες με ιδιαίτερα έντονα φαινόμενα. (Το καλοκαίρι για παράδειγμα , οι
τροχιές βαρομετρικών χαμηλών σαν αυτό που προκάλεσε την κακοκαιρία αυτή , κατά
κανόνα περιορίζονται από την κεντρική Ευρώπη και βορειότερα). Συνεπώς δεν πρόκειται
για ένα τυχαίο γεγονός αλλά για κάτι που ίσως στο μέλλον δούμε ξανά λόγω
κλιματικής αλλαγής σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Τέλος όσον αφορά την
πρόβλεψη τέτοιων φαινομένων η απάντηση είναι ότι ναι μπορούν να προβλεφθούν
αλλά όσον αφορά την χρονική και χωρική ακρίβεια εκεί υπάρχουν ακόμη
περιορισμοί. Φαινόμενα όπως οι καταιγίδες δεν μπορούν εύκολα να προβλεφθούν
ακριβώς ως προς την ώρα ή το σημείο
εκδήλωσής τους από πολύ πριν. Επίσης ακόμα και λίγο πριν την εκδήλωση του
φαινομένου δεν είμαστε σε θέση να πούμε με σιγουριά αν θα επηρεαστεί το ένα
χωριό ή το άλλο που απέχει λίγα χιλιόμετρα πιο μακριά για παράδειγμα. Καλό θα
ήταν λοιπόν όταν ακούμε για πιθανότητα εκδήλωσης έντονων φαινομένων να είμαστε
προσεκτικοί και να μην αψηφούμε τις δυνάμεις της φύσης.
Κωνσταντίνος Βυλλιώτης
Φυσικός
Μεταπτυχιακή Ειδίκευση στην Εφαρμοσμένη Μετεωρολογία
& Φυσική Περιβάλλοντος
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου